Pomiary związane z niwelacją terenu to bardzo istotny etap, który nie może zostać pominięty. Do pomiarów różnic wysokości wykorzystuje się niwelatory, które można podzielić na kilka rodzajów. Jednak najczęściej wybieranym i najbardziej podstawowym jest niwelator optyczny. Urządzenie to sprawdzi się nie tylko na zewnątrz, ale także wewnątrz budynków, co czyni je bardziej wszechstronnym. Niwelator optyczny jest używany nie tylko przez geodetów, ale także przez fachowców do prac ziemnych, drogowych, związanych z instalacjami wodno-kanalizacyjnymi, a także do kontrolowania poziomu podczas wykonywania wylewek. Najchętniej wybieranymi niwelatorami przez konsumentów pozostają urządzenia od marek Nivel System oraz Topcon.
Do obsługi niwelatora optycznego konieczna jest obecność dwóch osób. Jedna z nich dokonuje odczytu, a druga jest odpowiedzialna za rozstawienie łaty niwelacyjnej, bez której niemożliwe byłoby dokonanie jakichkolwiek pomiarów. Większość modeli dostępnych na rynku to urządzenia samopoziomujące się, które po postawieniu na podłożu same się poziomują. Na dokładność pomiaru wpływ ma przede wszystkim luneta i średnica obiektywu. Im większe przybliżenie, tym urządzenie jest w stanie pracować na większych odległościach. Warto także zwrócić uwagę na obudowę, która powinna być odporna na trudne warunki panujące na budowach. Dobrym wyznacznikiem jest certyfikat IP, który wskazuje na jakie czynniki urządzenie jest odporne.